De geschiedenis van de vriendschapsbanden tussen Stadt Rheine en gemeente Borne
In de jaren 60 van de vorige eeuw werden op Duitse en Nederlandse gemeenten binnen het Euregio-gebied uit om een onderling jeugdtreffen te organiseren. Het was de bedoeling om er een jaarlijks terugkerende activiteit van te maken. In de beginjaren hadden jongeren uit Borne contact met jongeren uit Nordhorn, terwijl Rheinenser jongeren uitwisselden met jongeren uit Enschede. Maar dat stokte omdat er weinig deelname vanuit Nordhorn en Enschede was. Het waren de jeugdambtenaren van Borne en Rheine, Jaap Grootenboer (Borne) en Reinfried Beyer (Rheine), die daarna, vanaf 1974, een goed lopend uitwisselingsprogramma tussen Rheine en Borne opzetten.
Dat was de basis voor het partnerschap tussen Rheine en Borne. En het bleef niet beperkt tot contact tussen jongeren. Vanaf eind jaren ’70 werden er ook heel geslaagde seniorenontmoetingen georganiseerd en ook de beide gemeentebesturen ontmoetten elkaar met enige regelmaat. Die uitwisselingen groeiden werden in 1983 bezegeld met een officiële jumelage-overeenkomst.
Op 24 augustus 1983 werd de officiële verbintenis tussen Rheine en Borne bezegelt in museum Falkenhof in Rheine en een week later, op 1 september 1983, was de Oude Kerk het decor voor de ondertekening in Borne.
Borden bij de invalswegen van beide gemeenten markeren het partnerschap tussen beide gemeenten en beide gemeenten hebben de pleinen voor de beide gemeentehuizen de plaatsnaam van de partnergemeente gegeven; in Borne staat het gemeentehuis aan het Rheineplein en in Rheine staat het Rathaus aan de Borneplatz.
Na voorbereiding van het officiële partnerschap door de beide gemeentebesturen werd de verdere invulling door inwoners overgenomen. In de partner comités kwamen vertegenwoordigers van diverse verenigingen die tot op de dag van vandaag grensoverschrijdende ontmoetingen stimuleren.
Tal van ontmoetingen werden georganiseerd. Op sportief, muzikaal en cultureel gebied. In 1986 vierden maar liefst 700 senioren uit Rheine en Borne het 10-jarig bestaan van de seniorenontmoetingen.
In de jaren 1988 en 1989 werden zogeheten zaterdaggesprekken georganiseerd waarbij inwoners van beide gemeenten met elkaar in gesprek gingen over actuele maatschappelijke en politieke thema’s.
In 2007 werd een fietsroute tussen Rheine en Borne uitgestippeld en in een mooie fietskaart met brochure beschikbaar gesteld via de beide VVV’s.
Het einde van de Tweede Wereldoorlog wordt jaarlijks in Borne gevierd en sinds een aantal jaren is een grote vertegenwoordiging van de gemeente Rheine is daarbij aanwezig. Een bijzonder teken van vriendschap.
Ook op muzikaal gebied hebben er vele prachtige uitwisselingen plaatsgevonden. Het Euregio Koorfestival in Rheine in 2018, ter gelegenheid van de viering van 35 jaar partnerschap tussen Borne en Rheine, was een absoluut hoogtepunt.
Vanaf de jaren ’80 onderhouden de carnavalsverenigingen in beide gemeenten vriendschapsbanden met elkaar.
Ongeveer gelijktijdig met de officiële partnerschap tussen Borne en Rheine (1983) werd in Borne, met ondersteuning vanuit Rheine, een schuttersvereniging opgericht.
Netwerk van Europese gemeenten
In Rheine zijn na 1983 nog diverse nieuwe partnerschappen opgezet. Na de Duitse hereniging werd in 1990 een partnerschap aangegaan met Bernburg (voormalige DDR). Met het opengaan van Oost-Europa werden vanaf 1993 vriendschapsbanden met Trakai (Litouwen) aangegaan. Deze werden in 1996 in een officiële stedenband vastgelegd. In datzelfde jaar werden ook vriendschapsbanden met Leiria (Portugal) bezegeld. Sinds 1996 heeftr Rheine een vereniging ter bevordering van de stedenpartnerschappen gevormd.
Vanaf de jaren’90 is de Europese eenwording een belangrijk onderwerp geworden in de besprekingen tussen Borne en Rheine, waarbij in het kielzog van Rheine ook werd deelgenomen door de andere partnersteden van Rheine.
Vanaf 1993 neemt Borne deel aan projecten die zijn gericht op de Europese eenwording en waarin naast Borne en Rheine ook de andere partnersteden van Rheine deelnemen. In het Chariot-project (1993-1998) werd een concept ontwikkeld voor een cultuur- en milieuvriendelijk toerisme in Trakai (Litouwen). Ook werd in die gemeente een jeugdontmoetingscentrum, een ouderenontmoetingscentrum en een gehandicaptenwerkplaats met inzet van de partnersteden opgericht. Met Europese steun en ondersteuning van woningbouwvereniging Woonbeheer Borne werd in Trakai het bejaardencentrum Ciciunai gebouwd. In het verlengde hiervan sloten de Caritas Rheine en sociaal beheer Trakai een samenwerkingsverband voor de ouderenzorg.
In de periode vanaf 2012 werd door alle partnersteden de focus gelegd op de klimaatontwikkelingen. Er werden symposia en conferenties georganiseerd, vooral om van elkaar te leren en elkaar te inspireren met aansprekende projecten.
Voor de inzet op het gebied van Europese eenwording hebben de partnersteden diverse onderscheidingen ontvangen. Het Europese Diploma van de Raad van Europa werd in 2002 toegekend aan Rheine en in 2008 aan Borne. Rheine ontving verder de Europese vlag (2006) en het Ere-Plaket van de Europese Raad (2011).
In 2018 werd de 35-jarig partnerschap tussen Borne en Rheine gevierd.
De toekomst van de stedenband
In 2018 werd het 35-jarig partnerschap tussen Borne en Rheine gevierd. Tijdens de viering werd teruggeblikt op 35 jaar partnerschap, maar er werd ook nadrukkelijk vooruitgekeken naar de toekomstige betekenis van deze verbintenis. Gert-Jan Hospers, hoogleraar Transitie Stad en Regio aan de Universiteit Twente gaf zijn visie op de vraag waarom het nog steeds zinvol is om te investeren in jumelages. Na de Tweede Wereldoorlog gestart om verzoening tussen Europese landen te stimuleren vanuit de gedachte ‘nooit meer oorlog’. Een jumelage is het samenkomen van twee gemeenschappen die samen actie willen ondernemen in een Europees kader met de bedoeling hun problemen onder ogen te zien en een steeds hechtere vriendschapsband te ontwikkelen (Jean Bareth, één van de oprichters van de Raad van Europese gemeenten en regio’s). De vriendschap van volken in Europa kun je het best in praktijk brengen op het lokale niveau, dat van bewoners in hun dagelijkse omgeving. Vanaf de oprichting in 1958 heeft de Euregio deze gedachte omarmd. Alfred Mozer, pionier van de Euregio, zag stedenbanden als instrument om ontmoeting en wederzijds begrip tussen inwoners in het grensgebied te bevorderen. Vriendschappen zijn in de huidige tijd, waarin we veel meer reizen en internet en sociale media inzetten, veel makkelijker te onderhouden. Het vehikel stedenband zou in die context wellicht wat uit de mode zijn. Maar juist in vergelijkbare problematiek van steden zou de toekomst van jumelages kunnen liggen, aldus Hospers. Europees en landelijk beleid wordt uitgevoerd in steden, of het nu gaat om het terugdringen van CO2, de zorg voor ouderen of de opvang van vluchtelingen. Op lokaal niveau worden de echte problemen opgelost. Inspelend op grote maatschappelijke problemen kunnen steden van elkaar leren. En de stedenband is een geschikt instrument om inspiratie op te doen bij gemeenten over de grens. Een laagdrempelige manier om ideeën uit te wisselen en horen van burgers het eerlijke verhaal en hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden. “Als jumelages die rol gaan spelen, leveren ze echt wat op”, is de overtuiging van Hospers. En omdat de zustersteden elkaar al lang kennen is er sprake van een vertrouwensbasis die verder gaat dan functionele en oppervlakkige contacten, veelal zijn er persoonlijke relaties opgebouwd. Dat bevordert het leereffect over en weer. Het kan bovendien een springplank zijn voor ondernemers die actief willen worden in het land van de zustergemeente, een lijntje is immers zo gelegd. Ook is de stedenband onmisbaar voor de algemene Europese gedachte. Ruim 75 jaar vrede, veiligheid, welvaart en welzijn voor alle Europese volken. De waardering daarvan staat onder druk en het idee van een verenigd Europa staat onder druk en verliest draagvlak als de bevolking er niet zelf nadrukkelijk mee verbonden is. Hospers ziet voor Borne en Rheine nog meer kansen voor kruisbestuiving. Duitsland loopt bijvoorbeeld voorop als het gaat om bouwen van woningen waar mensen tot op hoge leeftijd kunnen wonen. Informatiedelen in projecten over wonen en zorg biedt kansen. Qua bedrijvigheid ziet Hospers kansen voor samenwerking tussen bijvoorbeeld Appetito in Rheine en Bornse topbedrijven op het gebied van voedselkwaliteit. Rheine kan weer leren van de Bornse ervaringen op het gebied van online-winkelen. De meeste kansen voor samenwerking liggen op het gebied van klimaatadaptatie. Dus naast recreatieve, sportieve en culturele activiteiten zijn uitwisseling rond toekomstgerichte thema’s als energie, detailhandel en zorg een wenkend perspectief. Maar jumelage valt of staat met mensen die zich er hard voor willen maken. Mensen met hart voor Europa en gevoel voor persoonlijk contact. Voor een belangrijk deel vrijwilligerswerk, maar gesteund door overheid, onderwijs en bedrijfsleven.
